بسم الله الرحمن الرحیم

اللهم صل علی محمد و ال محمد

مداح خوب از نظر اهلبیت (ع) کیست ؟

مداح در فرهنگ لغت فارسی یعنی مدح کننده ، یعنی شخصی در توصیف بزرگی ، سخن یا شعری بگوید تا آن شخص مورد نظر را عظمت ببخشد یا عظمت او را بیان کند .

میشود گفت در طول تاریخ تقریبا تمام حاکمان در همه جای دنیا دارای مداحانی بوده اند که در دربارشان دارای موقعیّتی بوده و به انواع گوناگون قصد تعریف و تمجید از حاکم را داشته تا به آن وسیله هم خود به نان و نوایی برسند و هم ضمن شاد کردن دل حاکم ، جامعه را برای ادامه حکومت آن حاکم آماده نمایند .

باید دانست که با تمام شدن زمان حکومت آن حاکم تمامی آن تعاریف و شعرها و ستایش ها وحتی اسم آن مداحان نیز از صفحه روزگار پاک میشده ! و آنهم دلیل قابل تامل و تفکری دارد .

امّا بر خلاف حاکمان جور که همیشه بدنبال چنین ستایشگرانی بوده اند ، مردان الهی فقط در زمان زندگیشان بدنبال رضای خدابوده و هیچگاه دل به تعریف و تمجید وشعرکسی خوش نداشته اند . آنها هیچگاه دل به این دنیای فانی نبسته بودند تا برای کامروا شدن از آن بدنبال چاپلوسان و مداحان درباری باشند . 

... بعد از حکومت کوتاه امیرالمومنین علی بن ابی طالب (ع) حاکمان جورِ زمان ، عرصه را بر معصومین (ع) تنگ کرده والبته با ظاهری اسلامی در حال بازگشت به دوران جاهلی بودند ،صلح امام حسن(ع) و حرکت حماسی امام حسین (ع) جلوی این عمل آن حاکمان را گرفت ولی نیاز بود تا این حرکت و مبارزه استمرار داشته باشد تا آنها نتوانند اصل اسلام را دچار دگرگونی سازند و قوانین الهی اسلام را برای استمرار حکومت ظالمانه خود دچار تغییر کنند .

درست بعد از شهادت امام حسین (ع) و یاران با وفایش ، اولین حرکت را حضرت زینب (س) در زنده نگهداشتن اسلام با ایراد آن خطبه های کوبنده در کوفه و شام انجام داد . امّا بتدریج حکام اموی با ایجاد دیکتاتوری حکومتی ، جلوی هرگونه امر به معروف ونهی از منکر اسلامی را گرفتند . و این وضعیّت در زمان خلفای عباسی نیز ادامه داشت .

 در آن زمان که سلطه حکام اموی بر جهان اسلام بیشتر شده بود امام سجاد(ع) برای زنده نگه داشتن اسلام ناب محمدی(ص) از هنری استفاده فرمود که هنوز هم از آن استفاده میشود . هنری که ضمن به خدمت گرفتن عاطفه ، عقل را به کار می انداخت و آن هنر " گریه " کردن بر مصائب امام شهیدان (ع) و یاران با وفایش بود که بعدها دیگر امامان (ع) آن راه را ادامه و گسترش دادند .

مطلب مهم این است که چرا امام سجاد(ع) از این هنر یا بهتر بگویم وسیله برای زنده کردن حماسه حسینی (ع) استفاده فرمود .

دو دلیل روشن دارد :

1-وقتی امام چهارم شیعیان (ع) بر مصائب پدر خویش در انظار عمومی میگریست ، عاطفه ها را تحریک میکرد و آن عاطفه ها عقل را بکار می انداخت و این پرسشها را که چرا آن جریان بوجود آمد؟ و چرا نوه پیامبر(ص) در آن بیابان سر بریده شد ؟ و چرا به آنان خارجی گفتند ؟ و ...

2-علت قیام امام حسین(ع) را بیان میفرمود .

(البته امام حسین (ع) هدف خود از قیام را در وصیّت به برادرش محمد حنفیه بیان فرموده بود .)

پس اولین مداح امام حسین(ع) ، فرزندش امام سجاد(ع) بود که نه برای حکومت دنیوی بلکه برای زنده نگه داشتن دستورات قرآن و سنت پیامبر(ص) از آن استفاده کرد و همه میدانیم امام سجاد(ع) در زمان خود برترین عالم بود .

و بعدها میبینیم ،بهترین مرثیه ها و شعرها در مصیبت یا مدح اهلبیت(ع) را افرادی سرودند که ابتداء عالم بودند و بعد بعنوان شاعر یا مرثیه خوان اهلبیت (ع) مطرح میشدند و این افراد بیشتر مورد توجه اهلبیت عصمت و طهارت(ع) قرارمی گرفتند مانند " دعبل خزایی " .

علت این موضوع هم این بود که اینگونه افراد عالم ، بهتر هدف ائمه(ع) میشناختند و به همین دلیل آگاهانه تر ، عمل میکردند .

ازاین موضوع نتیجه میگیریم که مداح اهلبیّت نیزابتداء باید عالم باشد و این موضوع بسیار مهّمیست .

مداح باید بداند هدف امام حسین(ع) از آن حماسه زنده نگه داشتن نور قرآن است در نتیجه باید با مفاهیم قرآنی آشنا شود و تفسیر آیات را بداند و به آن عمل هم بکند . از ضروریات مداحی اهلبیت(ع) خواندن ، تحقیق و تفحص در تاریخ اسلام است انهم بطور کامل ، نه اینکه فقط مقطعی تاریخ را بخواند ، بریده بریده ، برای اینکه فقط از پس خواندن روضه ای براید .

 صدای خوب قسمت کوچکی از ابزار مدح است و آنچیز که آن صدای خوب را پشتیبانی کرده و به آن عظمت وزیبایی دو چندان میبخشد ، اولا اخلاص است یعنی نیت مداح کسب رضای خدا باشد نه مردم و نه هیچکس دیگر و ثانیا داشتن علم است که به آن اشاره شد . ( هم علوم قرآنی و هم علم تاریخ )

فلسفه وجودی پیامبر(ص) و ائمه معصومین (ع) راهبری جامعه بسوی کمال انسانیست و خود ایشان در بین مردم و با مردم حرکت کرده و میکنند ، پیامبرگرامی اسلام (ص) میفرماید : ((اِنّی بُعثتُ لِاتمِم مَکارمُ الاخلاق – من برای کامل کردن مکارم اخلاق برگزیده شده ام))

کسی که میخواهد شان و مقامی را پیدا کند که شایستگی سربازی چهارده نور پاک الهی را داشته باشد باید در کنار بدست آوردن علم فهم قرآن و مطالعه عمیق تاریخ اسلام ، در جهت کسب فضائل اخلاقی نیز با جدّیت بکوشد .

اخلاق فقط این نیست که دست بر روی سینه بگذاری و جلوی مردم خم و راست شوی ، اخلاق معانی گسترده ای دارد که باید آن را فهمیده وبه آن عمل کنیم ، مثلا ؛ آبروی افراد را محترم شماریم ، به موقع ایثارکنیم ، به کسی ظلم نکنیم ، از موقعیّت مان در بین مردم به عنوان مداح سوء استفاده نکنیم  و .... . درس اخلاق یکی از دروس مهم حوزه های علمیه هست که باید بیشتر در بین مردم گسترش پیدا کند و مخصوص مداحان باید حتما از آن بهرمند باشند .

بعد از آشنایی با معارف قرآن ومطالعه تاریخ ، همچنین کسب فضائل اخلاقی ، شخصی که میخواهد مداح شود باید جایگاه " معصومین (ع) " را بشناسد و هیچگاه ودرهیچ شرایطی درباره ایشان " غلو " نکند که اگر چنین کند ، به ایشان ظلم کرده .

حضرت آیت الله العظمی سبحانی میفرماید : (( غلو)) در فرهنگ عربی به معنای (( تجاوز از حد و مرز))است ؛ مثلا پزشک عمومی، به عنوان متخصص قلب و عروق معرفی گردد .

 والبته این امر مختص فقط مداح نیست و واعظان هم باید اینچنین باشند زیرا عموما مردم ایشان را ملاک عمل خود قرار میدهند و اگر شخصی از این دو گروه در هر شرایطی درباره معصومین(ع) غلو کند، عوام نیز اینچنین میکنند وپاک کردن این غلو از فکر مردم سخت است و این ظلم به جایگاه حضرات معصومین(ع) میباشد .

یکی از اموربسیار مهم در مداحی ، جلوگیری ازایجاد هر گونه بدعت در عزاداری ها یا جشنهای مربوط به معصومین(ع) است مخصوصا بدعتهای که مردم را از تفکر و فهمیدن علت حرکتهای حضرات معصومین(ع) دور و یا غافل نماید . بعنوان مثال ، عزاداری حضرات معصومین(ع) بهانه ایست تا عزاداران در این مجالس با قرآن و اهلبیت(ع) آشنا شوند و راهشان را بفهمند و علت صلحشان ، قیام شان ، چرایی قیام علمیشان و ... را متوجه شوند ، در این شرایط مداح بیاید کارهای انجام دهد تا مردم از اصل عزاداری غافل شوند ، به سبک فلان خواننده ، شعر بخواند ، انطوری لخت شود وسینه بزند ، در جریان شعر خواندن از خدای نکرده ، آلات موسیقی استفاد نماید و ... . اینها همه بدعت است .

کسی که با قرآن و مفسرین عملی قرآن یعنی چهارده معصوم(ع)همچنین تاریخ اسلام آشنا شود و در کسب فضائل اخلاقی بکوشد و مفاهیم قرآن را در زندگیش جاری نماید ، می فهمد که چگونه و چه شعری را برای خواندن انتخاب نماید و چگونه آن را بخواند و چگونه و برای چه " مداحی نماید " و در مراسمها بدعت گذاری نکند و جلوی اینگونه اعمال را نیز بگیرد .

                           و در یک جمله ، مداح یعنی ؛" شیعه در عمل بودن "   

                                                                  رضا طاهرنژاد جوزم